„Jak się nosić po Krakosku? Strój wyróżnikiem kulturowym Krakowiaków” – to tytuł spotkania, którego tematem był strój krakowski właśnie. Prelegentem spotkania, które odbyło się w poniedziałek 24 kwietnia w Domu Kultury w Siedlcu był Patryk Rutkowski, etnolog i badacz kultury ludowej. W rozmowach na zaproszenie Stowarzyszenia Artystyczna Doliny Raby podkreślano, że to w najmniejszych jednostkach, w rodzinach, są skarby definiujące naszą tożsamość. Skarby, o które warto szczególnie dbać.
Tematem dzisiejszego spotkania był strój, który był niegdyś jednym z najważniejszych delimitantów kultury ludowej. Odróżniał między sobą wsie, ale także przysiółki, pokazywał nasze odrębności kulturowe. Kiedyś miał wiele funkcji, mówił o tym skąd jesteśmy, o naszej zamożności i przynależności regionalnej, a także o stanie cywilnym i to on warunkował nasze funkcjonowanie. W dzisiejszym świecie mamy dostęp do niemal wszystkiego, a jak się okazuje do własnych tradycji już nie. Warto organizować takie spotkania, by pokazywać, jak ważna jest nasza kultura, by podkreślać, że korzenie, które mamy pozwalają nam dalej funkcjonować, a gdy się od nich odetniemy – nie będziemy przywiązani do tradycji i miejsca w którym żyjemy a wówczas zapomnimy o naszym bagażu doświadczeń kulturowych
– mówił po spotkaniu Patryk Rutkowski.
Urocze spotkanie z etnografem przepełnione było opowieściami i naszych tradycjach, o tym jak ważna jest subregionalna lokalność krakowska. Omówiono podział strojów według Ryszarda Kantora, który to dokonał jego podziału na 3 kategorie tzn. odzież codzienną, strój (na dane święto i sytuację) oraz kostium (mówiący o przynależności lub kultury bądź sceniczny). Prowadzący w niezwykle ciekawy sposób omówił jego funkcje, zwracając uwagę na funkcję odświętną, stanową (wg stanu cywilnego bądź majętności). Zachęcił do odwiedzenia portalu Etnozagroda.pl. Opowiedział kim są krakowiacy i co ich wyróżnia, o tym, że to w najmniejszych jednostkach, w rodzinach są skarby definiujące naszą tożsamość. Była też mowa o, co raz rzadszym, widoku mężatek ubierających do kościoła chusty na głowę. Licznie zgromadzonym miłośnikom stroju regionalnego, zaprezentowano dużo eksponatów, w tym koszule, gorsety dla panny i młodej mężatki, spódnice, katany, zapaski (nie fartuchy, które to pod spódnice zakładać wypadało, a dawniej jako białą haftowaną spódnicę noszono). Były też opowieści o czepcach, na różne sposoby wiązanych, czy to na kokoszkę czy koguta. Naturalnie etnograf zaprezentował różne sposoby jego wiązania. Nie mogło zabraknąć kilku słów na temat dodatków w postaci biżuterii, spinek ozdobnych, „pieszczunków” czyli pierścionków i koralach oczywiście, najlepiej tych z koralowca choć i „chlebowe” dawniej noszono.
W dyskusji chętnie rozmawiano o specyfice strojów ludowych noszonych przez członkinie kół gospodyń wiejskich w regionie oraz grupy śpiewacze. O strojach regionu gdowskiego wspomniała Julia Jelonek, prezentując książkę „Historia kołami się toczy”.
Ponadto Katarzyna Lis z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie omówiła możliwości pozyskania dotacji w ramach projektu Kierunek Kariera.
Cieszymy się, że zaszczycili nas swoją obecnością przedstawiciele ponad 20 Kół Gospodyń z gmin: Bochnia, Gdów, Kłaj, Rzezawa, Lipnica Murowana, Nowy Wiśnicz oraz Klubu Rozalka z Bochni. Szczególne podziękowania kierujemy do Pana Patryka wyrażając wdzięczność za interesujący wykład oraz wszystkim przybyłym gościom na spotkanie
Stowarzyszenie Artystyczna Dolina Raby, powstałe marcu w 2013 r. w celu animacji życia kulturalno – społecznego i artystycznego oraz ochrony dziedzictwa narodowego i kulturowego regionu. Spotkanie zainicjowała Danuta Niemiec – była dyrektor Gminnego Centrum Kultury, Czytelnictwa i Sportu w Bochni z siedzibą w Łapczycy, wiceprezes stowarzyszenia, będąca w posiadaniu wielu strojów regionalnych, wielka miłośniczka folkloru.
Ubiór chłopski był głównym wyznacznikiem odrębności społecznej. Oprócz swojej funkcji praktycznej czy ochronnej stanowił złożony zbiór semantycznych kodów informujących o pochodzeniu właściciela (identyfikacja lokalna, regionalna, narodowa) jego statusie społecznym i materialnym, wieku, wyznaniu i indywidualnych upodobaniach.
O strojach opowiedział Patryk Rutkowski – etnolog, badacz kultury ludowej, choreograf oraz pedagog. Ekspert ds. Folkloru Polskiej Sekcji CIOFF, zastępca przewodniczącego Komisji ds. Kultury Tradycyjnej. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego (geografia oraz etnologia i antropologia kulturowa) oraz Dwuletniego Studium Tańca – specjalizacja Taniec Ludowy organizowanego przez Nowohuckie Centrum Kultury. Wykładowca Kursu dla Instruktorów Tańca Ludowego. Współwłaściciel firmy Szafa ETNOgrafa zajmującej się badaniami etnograficznymi, rekonstrukcją oraz szyciem strojów ludowych i odzieży stylizowanej polskim folklorem.
Foto: „Mój Gdów”.
