Mamy upragnioną wiosnę: widać ją i czuć. I nie ma w tym stwierdzeniu żadnej przenośni, ponieważ nareszcie podczas spaceru można odetchnąć pełną piersią bez obaw o własne zdrowie, choć nadal zdarzają się dni, kiedy jakość powietrza nie jest idealna. A ostatnie miesiące były wyjątkowo uciążliwe. Wszystko za sprawą smogu, który utrzymywał się w atmosferze. A skąd się wziął? Sami go stworzyliśmy – my, nasi domowi „palacze”, sąsiedzi, krewni…
Skąd bierze się smog i gdzie występuje?
Smog to widoczny efekt tzw. niskiej emisji, na którą składa się emisja pyłów powstałych głównie ze spalania zanieczyszczonego węgla i odpadów. Sprzyja temu korzystanie ze starych lub źle wyregulowanych kotłów. Do tego trzeba „doliczyć” emisję spalin samochodowych. Tworzeniu się smogu sprzyja bezwietrzna pogoda, lokalizacja danej miejscowości w dolinie i zabudowane tzw. korytarze powietrzne.
Czujniki „wariują”
Na terenie Gminy Gdów działają czujniki mierzące zanieczyszczenie powietrza. Jedenaście urządzeń całą dobę monitoruje stan czystości powietrza, a wyniki dostępne są w Internecie. Czujniki funkcjonują na budynkach szkół podstawowych w miejscowościach: Bilczyce, Marszowice, Niegowić, Książnice, Jaroszówka, Pierzchów, Wiatowice, Szczytniki, Winiary, Zręczyce, Gdów (na budynku dawnego gimnazjum). Mieszkańcy mogą sprawdzić stan jakości powietrza poprzez bezpłatną aplikację mobilną Airly oraz na stronie producenta. Czujniki monitorujące jakość powietrza w naszej gminie czasami wariowały. Bywały dni, że wskaźniki pokazywały czasami kilkukrotne przekroczenie dopuszczalnych norm zawartości szkodliwych pyłów. Najgorzej było wieczorami i w nocy, gdy ludzie rozpalają w piecach. Zdarzały się jednak również dni, , gdzie także w trakcie dnia powietrze było fatalnej jakości – potwierdzają pracownicy Urzędu Gminy.
Czym grozi wdychanie smogu?
Pyły drobnocząsteczkowe znajdujące się w smogu szkodzą zdrowiu. Osadzają się w płucach i zatykają pęcherzyki płucne, wbiją się w błonę śluzową nosa, gardła, krtani i tchawicy. Takie działanie powoduje spadek odporności organizmu. Częściej wtedy dochodzi do infekcji gardła, płuc i oskrzeli. Smog powoduje stały kaszel i katar. Szczególnie uciążliwy jest dla astmatyków i alergików.
Kontrole palenisk
W kończącym się sezonie grzewczym do Urzędu Gminy wpłynęło kilkanaście zgłoszeń o podejrzeniu naruszenia przepisów dotyczących przekształcania termicznego niedozwolonych odpadów. Gmina Gdów ma podpisaną umowę z Centralnym Laboratorium Pomiarowo-Badawczym w Jastrzębiu-Zdroju, której przedmiotem jest świadczenie usług w zakresie badania odpadów paleniskowych. Koszt ekspertyzy to około 500-600zł. Analiza polega na badaniu metali ciężkich oraz innych substancji wydzielających się podczas spalania substancji niedozwolonych takich jak: plastiki, części mebli, guma, zużyty olej mechaniczny itp. Dodatkowo popiół pobrany do badań sprawdzany jest morfologicznie, po to by stwierdzić czy w próbce znajdują się np. gwoździe, śruby czy inne elementy, które świadczyć mogą o niestosowaniu się do przepisów. Uprawnionymi do przeprowadzania kontroli jest trzech pracowników UG, którzy ukończyli specjalistyczne szkolenie i zdobyli odpowiednie certyfikaty. Od grudnia nasi pracownicy sprawdzali paleniska w domach jednorodzinnych. Były one prowadzone zarówno we wskazanych lokalizacjach, a wyrywkowo także w innych budynkach. W ostatnich miesiącach skontrolowano kotłownie w 22 obiektach, a naruszenie prawa stwierdzono w jednym przypadku – spalanie drewnianych ram okiennych – mówi wójt Zbigniew Wojas.
Uświadamiać czy karać?
Głównym celem kontroli nie jest karanie mieszkańców, ale uświadamianie ich o zagrożeniach jakie niesie ze sobą spalanie niedozwolonych materiałów. W pierwszej kolejności mieszkańcy zostają zawsze pouczeni. W przypadku powtarzających się sygnałów o nieprzestrzeganiu prawa, próbki z palenisk zostają pobierane i wysłane do laboratorium, a następnie po potwierdzeniu podejrzeń sprawa zostanie skierowana do sądu. Zgłoszenia, w przypadku podejrzenia spalania odpadów, można kierować do Urzędu Gminy pod numer: 570 499 988.
Wymiana pieców
Od kilku lat Gmina Gdów realizuje projekty unijne, dzięki którym możliwa jest wymiana starych pieców w domach osób prywatnych. Do końca 2019r. na naszym terenie zostanie wymienionych: 203 kotły węglowe na gazowe i 51 węglowe na węglowe nowszej generacji. Ponadto, Gmina Gdów złożyła wniosek o dofinansowanie na wymianę kolejnych 156 pieców węglowych na gazowe.
Należy pamiętać, że zgodnie z uchwałą antysmogową dla małopolski od lipca 2017 roku osoby wymieniające piec węglowy na nowy mają obowiązek zainstalowania źródła ciepła klasy 5 spełniającego wymagania ecoprojektu. Natomiast do 2023 roku we wszystkich domostwach należy zlikwidować dotychczas działające pozaklasowe kotły na paliwo stałe na rzecz: kotłów niskoemisyjnych klasy 5, gazowych lub innych bardziej ekologicznych źródeł tj. pompy ciepła.
Inwestycje w fotowoltaikę
W tym roku powinien rozpocząć się montaż instalacji fotowoltaicznych. Projekt będzie realizowany zarówno w domkach osób prywatnych (zainteresowanie przystąpieniem do montażu wyraziło około 110 właścicieli), jak i w pięciu budynkach użyteczności publicznej. Na podstawie przeprowadzonych analiz wynika, że najbardziej opłacalny będzie montaż paneli fotowoltaicznych w budynkach: dawnego Gimnazjum i Gminnej Hali Sportowej w Gdowie, Urzędu Gminy, Przedszkola Samorządowego w Gdowie, Szkoły Podstawowej w Niegowici i remizy OSP Gdów. Szacunkowa wartość projektu na terenie Gminy Gdów to ponad 3,1 mln. zł.
Sposób na walkę o czyste powietrze
Co możemy zrobić na poziomie lokalnym, aby oddychać lepszym powietrzem? Przedstawiamy cztery podstawowe kierunki działań, które mogą pomóc ograniczyć smog w naszej okolicy:
– Edukacja i uświadamianie mieszkańców – rozmowa z sąsiadem czy starszym domownikiem, wyjaśnienie istniejących stereotypów czy likwidacja niewłaściwych nawyków,
– Ogrzewanie domowe bardziej ekologicznie i termomodernizacja przyczyniająca się do zmniejszenia strat ciepła,
– Ograniczanie ruchu samochodowego i korzystanie z transportu publicznego, wspólne dojazdy do pracy czy na uczelnię,
– Zieleń, zieleń i jeszcze raz zieleń (drzewa, krzewy, kwiaty i wszelkiego rodzaju inna roślinność) – zieleń spełnia szereg ważnych funkcji np. przyrodnicze, ekonomiczne i społeczne.
