Na północnych obrzeżach Gdowa podczas badań archeologicznych odkryto relikt budynku mieszkalnego z epoki neolitu. Budowniczowie tzw.: długiego domu należeli do społeczności kultury ceramiki wstęgowej rytej i byli pierwszymi rolnikami i hodowcami na ziemiach polskich.
Przedstawiciele tej kultury wywÄ™drowali z dorzecza Å›rodkowego Dunaju, szybko rozprzestrzenili w Åšrodkowej Europie, a ok. 5,5 tysiÄ…ca lat p.n.e przybyli na teren MaÅ‚opolski. Trudnili siÄ™ przede wszystkim uprawÄ… roli, wiÄ™c żyzne gleby byÅ‚y najważniejszym kryterium w wyborze miejsce zasiedlenia. ZakÅ‚adali osady przede wszystkim w dolinie górnej WisÅ‚y, część zdecydowaÅ‚a siÄ™ zapuÅ›cić bardziej na poÅ‚udnie w rejon pogórza. TworzyÅ‚y je 2-3 domostwa usytuowane na osi północ-poÅ‚udnie, dużych rozmiarów – dÅ‚ugoÅ›ci od 11 do nawet 40 m, skÄ…d nazwa dÅ‚ugie domy. MiaÅ‚y one konstrukcjÄ™ sÅ‚upowÄ…, co oznacza, że na kilku rzÄ™dach pali drewnianych wbitych w ziemiÄ™ wspieraÅ‚ siÄ™ dwuspadowy dach. SÅ‚upy wewnÄ™trzne ustawione w trzech rzÄ™dach byÅ‚y masywne i gÅ‚Ä™boko wbite, natomiast zewnÄ™trzne stanowiÄ…ce szkielet Å›cian byÅ‚y delikatniejsze. Do czasów współczesnych zachowujÄ… siÄ™ jedynie jamy po sÅ‚upach, ale archeolodzy z ich ukÅ‚adu sÄ… w stanie odtworzyć plan domu. PrzestrzeÅ„ pomiÄ™dzy sÅ‚upami w Å›cianach wypeÅ‚niana byÅ‚a plecionkÄ… z gaÅ‚Ä™zi i nastÄ™pnie oblepiona glinÄ…. Przypuszcza siÄ™, że budynki podzielone byÅ‚y na trzy części: strefÄ™ mieszkalnÄ… z paleniskiem, część północnÄ… być może przeznaczonÄ… dla zwierzÄ…t oraz poÅ‚udniowa bÄ™dÄ…cÄ… spichrzem. Na naszym stanowisku oprócz fragmentu dÅ‚ugiego domu odkryliÅ›my jamy o różnej funkcji. WzdÅ‚uż budynku ciÄ…gnęła siÄ™ podÅ‚użna jama, z której wydobyliÅ›my kilkadziesiÄ…t fragmentów naczyÅ„ i narzÄ™dzia krzemienne. W pewnym oddaleniu od budynku znajdowaÅ‚a siÄ™ jama zasobowa sÅ‚użąca niegdyÅ› do przechowywania zapasów.
Ludzie, którzy założyli najprawdopodobniej najstarszą osadę w Gdowie i zbudowali długie na kilkadziesiąt metrów domy dysponowali narzędziami wykonanymi z kamienia np. siekierami i ciosłami, krzemienia i drewna. Domy te były w stanie przetrwać od 25 do 50 lat. Ludzie ci wykonywali naczynia gliniane głównie o kulistym kształcie, zdobione rytymi dekoracjami. Hodowali owce i kozy, a znajdowane na osadach naczynia sitowate świadczą o początkach mleczarstwa na naszych ziemiach. Przede wszystkim jednak zajmowali się uprawa roli głównie pszenicy i jęczmienia, a wszystko to za pomocą prymitywnych z naszego punktu widzenia narzędzi.
Ilustracje rekonstrukcji i przykÅ‚adowy plan domu pochodzÄ… z książki A. Czekaj-Zastawany, naczynie z badaÅ„ Pracowni na stanowisku w Biskupicach (sytuacja analogiczna – dÅ‚ugi dom), zdjÄ™cia z Gdowa.
opracowanie:
ul. B. Chrobrego 34/1, 32-020 Wieliczka
tel. 501-056-121,www.archeolog.pro
arch. prywatne, zdj. Pankiewicz.