Narodowe Święto Niepodległości obchodzone obecnie 11 listopada nie zawsze było narodowe, nie zawsze było w ogóle świętem, niekoniecznie świętowano go 11 listopada jak obecnie.
11 listopada Świętem Niepodległości ustanowiła Ustawa z dnia 23 kwietnia 1937 r. o Święcie Niepodległości: „Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości”. Świętowania odzyskania niepodległości miały jednak oczywiście miejsca jeszcze przed 1937 rokiem. Na zakończenie I wojny światowej, właśnie 11 listopada 1918 r. podpisano rozejm w Compiègne a 14 listopada Józef Piłsudzkie, oprócz władzy wojskowej i nad naczelnym dowództwem wojsk polskich którą już dostał wcześniej – otrzymał także władzę cywilną, podporządkował mu się Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej w Lublinie pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego. Zatem to datę 14 listopada – zapamiętano wówczas jako datę odzyskania niepodległości. Rocznice jej świętowania nie były możliwe w 1919 roku, jednak po raz pierwszy udało się w 1920 r. W początkowych latach obchody były głównie o charakterze wojskowym, z rewiami wojskowymi i Mszami Świętymi w intencji Ojczyzny, miały miejsce w pierwszą niedzielę, która wypadała po 11 listopada. Był to także czas, gdy wręczano ordery Virtutti Militari za waleczność w czasie I wojny światowej. W 1926 r. – 11 listopada formalnie Józef Piłsudski ustanawiał ten dzień wolnym od pracy w administracji rządowej, a potem corocznie właśnie wtedy odbierał defiladę wojskową na placu Saskim w Warszawie. Z kolei dla uczniów dzień ten stał się wolnym dopiero od roku 1932, by „być wykorzystywany do celów wychowawczego oddziaływania na młodzież w duchu obywatelsko-państwowym na tle wydarzeń dziejowych z tym dniem związanych”. Jedynie w roku 1937 i 1938 r. obchody miały typowo państwowy charakter, potem nastąpiły działania wojenne II wojny światowej, a świętowanie możliwe było tylko w konspiracji czy przykładowo malując patriotyczne murale i składając wiązanki z biało czerwonymi szarfami i flagi w miejscach pamięci narodowej. Świętem państwowym wydarzenie stało się po raz kolejny dzięki ustawie Krajowej Rady Narodowej z 22 lipca 1945 r. o ustanowieniu Narodowego Święta Odrodzenia Polski, która jednak z kolei zniosła tak zwane „Święto Niepodległości 11listopada”. Od tamtej pory świętowanie 11 listopada groziło represjami aparatu komunistycznego PRL, choć oczywiście nadal potajemnie świętowano, bywały lata, że pod Grobem Nieznanego Żołnierza wieńce składały nawet komunistyczne władze rządowe, generalnie jednak świętujących rozpędzała ówczesna milicja… aż do roku 1989, gdy ustawą z 15 lutego 1989 r. pod nazwą „Narodowe Święto Niepodległości” ponownie uznano właśnie 11 listopada za dzień świętowania odzyskania niepodległości. „Ta uroczysta rocznica skłania także do refleksji nad półwieczem, w którym wolnościowe i demokratyczne aspiracje Polaków były dławione przez hitlerowskich i sowieckich okupantów, a następnie – obcą naszej tradycji – podporządkowaną Związkowi Radzieckiemu komunistyczną władzę” – głosi z kolei ustawa z 1997 roku.
W przeszłości świętowanie rocznicy odzyskania niepodległości miało różny czas i charakter. Zawsze jednak wyrażało radość z odzyskania przez Polaków upragnionej wolności.
Źródło: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1937 r. o Święcie Niepodległości (https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/swieto-niepodleglosci-16778305 ).
FOTO: Narodowe Archiwum Cyfrowe.
